Na wstępie podkreślenia wymaga, że w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia, sąd może przyznać na rzecz poszkodowanego odpowiednią sumę z tytułu zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę oraz cierpienie fizyczne i psychiczne. Warunkiem jest naruszenie integralności fizycznej lub rozstroju zdrowia psychicznego z winy osoby trzeciej, tj. sprawcy szkody, od którego można domagać się odpowiedniego zadośćuczynienia pieniężnego bezpośrednio lub z posiadanego przez niego obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, a więc od towarzystwa zakładu ubezpieczeń, w którym posiadacz pojazdu ma wykupioną polisę OC.
Co nade miar istotne, niezależnie od zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę oraz cierpienie sprawca szkody, w tym zakład ubezpieczeń, jest odpowiedzialny za naprawienie powstałej szkody, która obejmuje w szczególności:
- koszty leczenia i rekonwalescencji, w tym koszty, które nie są finansowane ze środków publicznych,
- zaliczki na poczet przyszłych wydatków związanych z leczeniem i rekonwalescencją,
- koszty dojazdu do placówek medycznych,
- koszty opieki osoby trzeciej,
- zwrot kosztów z tytułu utraconych zarobków w wyniku wypadku i następnie leczenia,
- zwrot kosztów zniszczonych w wypadku ubrań oraz rzeczy osobistych,
- zwrot kosztów zakupu lekarstw oraz specjalistycznego sprzętu medycznego.
Ponadto, poszkodowany może żądać od sprawcy szkody odpowiedniej renty, jeżeli:
- całkowicie lub częściowo utracił zdolność do pracy zarobkowej (tzw. renta uzupełniająca),
- na gorsze zmieniły się jego perspektywy na przyszłość,
- zwiększyły się jego potrzeby (tzw. renta na zwiększone potrzeby).
Jednakże istnieją również sytuacje, gdy zamiast renty lub jej części, poszkodowany może domagać się jednorazowego odszkodowania, np. w przypadku, gdy poszkodowany stał się inwalidą, a przyznanie jednorazowego odszkodowania ułatwi mu wykonywanie nowego zawodu (przekwalifikowanie się lub założenie działalności gospodarczej).
Jeśli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, sprawca szkody lub zakład ubezpieczeń są zobowiązani do:
- zwrotu kosztów leczenia oraz pogrzebu (osobie, które je poniosła),
- zapłaty tzw. renty alimentacyjnej (osobie, względem której ciążył na zmarłym ustawowy obowiązek alimentacyjny),
- zapłaty odszkodowania za znaczne pogorszenie sytuacji majątkowej oraz zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę (najbliższym członkom rodziny zmarłego).
W przypadku uszkodzenia lub zniszczenia mienia, tj. pojazdu mechanicznego, osoba poszkodowana może domagać się w szczególności:
1. w przypadku szkody całkowitej
a) odszkodowania za zniszczenie samochodu,
b) zwrotu kosztów odholowania zniszczonego pojazdu z miejsca zdarzenia,
c) zwrotu kosztów parkowania zniszczonego pojazdu,
d) zwrotu kosztów najmu auta zastępczego.
Szkoda całkowita występuje wtedy, gdy koszt naprawy pojazdu przekracza 100% wartości auta w dniu szkody, a więc gdy naprawa jest ekonomicznie nieuzasadniona (postanowienie SN z dnia 12 stycznia 2006 r., sygn. akt III CZP 76/05).
2. w przypadku szkody częściowej:
a) zwrotu kosztów naprawy uszkodzonego samochodu,
b) zwrotu kosztów odholowania uszkodzonego pojazdu z miejsca zdarzenia
c) odpowiedniej sumy pieniężnej z tytułu utraty wartości handlowej auta
d) zwrotu kosztów parkowania uszkodzonego pojazdu,
e) zwrotu kosztów najmu auta zastępczego na czas naprawy.
Ze szkodą częściową mamy do czynienia w sytuacji, gdy naprawa uszkodzonego samochodu jest możliwa i ekonomicznie uzasadniona. W przypadku szkody częściowej ubezpieczyciel powinien określić rozmiar szkody i wypłacić odszkodowanie w wysokości odpowiadającej kosztom naprawy samochodu, które doprowadzą pojazd do takiego stanu używalności i jakości, jaki istniał przed wypadkiem, w tym pokryje wszystkie koszty naprawy uszkodzonego samochodu, i to w oparciu o części oryginalne, a nie tzw. zamienniki.
Świadczenie przysługujące od ubezpieczyciela odpowiedzialności cywilnej za uszkodzenie pojazdu mechanicznego winno w pierwszej kolejności korespondować z zasadą pełnej kompensaty poniesionej szkody wyrażonej w art. 361 § 2 k.c., ale jednocześnie powinno obejmować niezbędne i ekonomicznie uzasadnione koszty naprawy pojazdu, ustalone według cen występujących na rynku lokalnym (uchwała SN z dnia 13 czerwca 2003 r., sygn. akt III CZP 32/03)
Powszechną praktyką wśród zakładów ubezpieczeń jest zaniżenie należnego zadośćuczynienia czy odszkodowania z OC sprawcy szkody. W takim przypadku warto odwoływać się od decyzji ubezpieczycieli, którzy niejednokrotnie bezpodstawnie miarkują przysługujące poszkodowanym roszczenia. Z doświadczenia wynika jednak, że w przypadku odwołań z reguły ubezpieczyciele podnoszą zaproponowane pierwotnie kwoty. W przypadku, gdy ubezpieczyciel odrzuci reklamację albo zaproponowana przez niego nowa kwota odszkodowania czy zadośćuczynienia wciąż będzie za niska, podówczas warto wnieść pozew do sądu o zapłatę odszkodowania tudzież zadośćuczynienia.
